شیمی درمانی از طریق سیاهرگهای بدن انجام میشود ولی گاهی سیاهرگهای دست ظریف هستند و امکان شیمی درمانی از طریق آنها وجود ندارد. گاهی نیز داروی شیمی درمانی در محل تزریق باعث آسیب و تخریب سیاهرگ میشود به طوری که تدریجاً استفاده از این عروق غیرممکن میگردد. در این موارد از وسیلهای به نام پورت کت استفاده میشود. لازم به ذکر است که در اغلب موارد نیازی به پورت کت نمیباشد.
پورت کت وسیله ای است که دارای یک مخزن و یک لوله ارتباطی میباشد. مخزن از نظر اندازه مشابه صفحه ساعت مچی است و در زیر پوست و در قسمت بالای قفسه سینه در سمت راست یا چپ قرار داده میشود. مخزن پورت کت توسط لوله باریکی با ضخامت مشابه مغزی خودکار به یکی از سیاهرگهای اصلی بدن ارتباط پیدا میکند. سوزن تزریق از راه پوست به مخزن وارد میشود و داروهای شیمی درمانی، آنتی بیوتیک ها، سرم، خون و فراورده های آن و یا داروهای حاجب وریدی برای تهیه عکس رنگی و… از طریق لوله ارتباطی به سیاهرگهای مرکزی بدن وارد میشوند.
فایده استفاده از پورت کت چیست؟
در مواردی که لازم است شیمی درمانی در جلسات متعدد انجام شود استفاده از پورت کت باعث میشود که داروهای شیمی درمانی به رگهای مرکزی بدن وارد شوند. این سیاهرگها چون ضخیم هستند برخلاف سیاهرگهای محیطی (دست) بسیار کمتر دچار آسیب میشوند.
نحوه کارگذاری چگونه است؟
این وسیله در اتاق عمل با بیحسی موضعی قرار داده میشود ولی گاهی بسته به شرایط ممکن است به داروی آرام بخش یا بیهوشی عمومی نیز نیاز پیدا شود.
خطراتی که هنگام کارگذاری وجود دارد، چیست؟
این عمل عموماً عارضه حادی ندارد ولی با توجه به اینکه در محل کارگذاری این وسیله عناصر حیاتی عبور میکنند به ندرت ممکن است عوارض شدیدی نیز ایجاد شود. از جمله این عوارض میتوان به آسیب دیدن پردهای که اطراف ریه را پوشانده و اصطلاحاً پلور نامیده میشود یا آسیب دیدن سرخرگ گردنی و… اشاره کرد که هر کدام درمانهای خاص خود را دارند و برای انجام این درمانها به بستری نیاز است. مثلاً در صورت آسیب به پرده پلور و وارد شدن هوا به داخل این فضا لازم است پس از بستری در بیمارستان لولهای در قفسه سینه قرار داده شود و این هوا تخلیه شود و پس از چند روز بیمار ترخیص میشود.
عوارض پورت کت چیست؟
گاهی ممکن است عوارضی مانند عفونت یا ایجاد لخته در سیاهرگ مورد نظر یا جدا شدن مخزن از مجرای پورت کت و غیره بروز میکند که هر کدام درمانهای خاص خود را دارند. بهتر است علائم این مشکلات را از پرستار یا پزشک مسوولشیمی درمانی سوال کنید و در صورت بروز به پزشک خود مراجعه نمایید. برای مثال اگر رگ حاوی پورت کت دچار لخته شود میتواند باعث تورم در یکطرف صورت یا دست همان سمت شود. در این موارد گاهی لازم است پورت کت خارج شود و در صورت نیاز در زمان مناسب، پورت کت دیگری در نصب شود.
پس از هر بار استفاده از پورت کت از جمله تزریق داروهای شیمی درمانی، تزریق خون یا تزریق داروی سی تی اسکن و غیره لازم است مخزن پورت را با تزریق سرم فیزیولوژیک یا سرم فیزیولوژیک همراه با هپارین شستشو داد. این کار از لخته شدن خون در مخزن پورت کت و در نتیجه از مسدود شدن آن جلوگیری میکند. اگر از پورت کت استفاده نشود لازم است هر ماه با سرم به تنهایی یا سرم همراه با هپارین شستشو انجام شود.
سؤالات رایج در مورد پورت کت :
1. تا چه مدت میتوان از این وسیله استفاده کرد؟ بستگی به جنس ژلاتین مخزن پورت کت دارد و به طور معمول تا حدود هزار مرتبه تزریق در مخزن قابل استفاده است.
2. پس از اتمام دوره درمان باید این وسیله راخارج کرد؟ بله. این کار با بیحسی موضعی انجام میشود.
3. چه مدت پس از قرار دادن پورت کت میتوان تزریق در آن را شروع کرد؟ بلافاصله بعد قرار دادن میتوان این کار را شروع کرد. البته در صورت امکان بهتر است حدود سه الی پنج روز از این زمان بگذرد تا درد و التهاب محل عمل کاهش یافته باشد.
4. آیا میتوان ضمن داشتن این وسیله حمام کرد؟ بله. در صورت عدم وجود عارضه در زخم پس از گذشت دو الی سه روز تماس آب زخم بلامانع است. اگر از پانسمانهای ضدآب استفاده شود بلافاصله پس از کارگذاری پورت میتوان حمام کرد.
5. آیا ضمن داشتن این وسیله میتوان سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی انجام داد؟ بله.
6. آیا داروهای مربوط به سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی را میتوان از طریق پورت کت تزریق کرد؟ بله.
7. آیا میتوان از خون داخل پورت کت برای آزمایش خون استفاده کرد؟ بله. ولی حدود 5 سی سی اول باید دور ریخته شود و سپس پورت شستشو گردد.
8. آیا از پورت برای تزریق سایر داروها یا تزریق خون یا انجام تغذیه وریدی نیز میتوان استفاده کرد؟ بله.
9. آیا ضمن داشتن این وسیله میتوان فعالیتهای ورزشی انجام داد یا رانندگی کرد؟ در روزهای اول بهتر است این فعالیتها انجام نشود ولی پس از حدود یک هفته انجام رانندگی یا فعالیتهای ورزشی ایراد ندارد. فعالیتهای عادی فرد مانند حرکت دادن دستها و سر و گردن و راه رفتن و… از روز اول مانعی ندارد.
توجه داشته باشید بخشی از پورت کت، فلزی است لذا ممکن است در فرودگاه حین عبور از قسمت بازرسی، آژیر این قسمت به صدا درآید. لذا برای جلوگیری از بروز مشکل در رفت و آمد، از پزشک خود گواهی دال بر داشتن این وسیله همراه داشته باشید. سوار هواپیما شدن یا کشتی یا غواصی، برای پورت ضرر ندارد.
دکتر عماد انصاری پور؛ متخصص رادیولوژی – سونوگرافی و فلوشیپ فوق تخصصی تصویربرداری مداخله‌ای (اینترونشنال رادیولوژی) از دانشگاه علوم پزشکی مشهد
زمینه فعالیت:
- سونوگرافی های روتین و تخصصی
- رادیوگرافی های روتین و تخصصی
- اقدامات اینترونشن مانند نفروستومی (گذاشتن سوند درون کلیه ) و …
- بیوپسی (نمونه برداری) از پستان و کلیه و کبد و غدد لنفاوی و تیروئید و…
- تخلیه کالکشن (تجمع ترشحات) از داخل شکم و لگن و تعبیه درن
- آنژیوگرافی (بررسی عروق) اندام ها و شکم
آدرس: مشهد احمد آباد، بلوار ابوذر غفاری، نبش ابوذر غفاری ۲۳
شماره تماس:
بدون دیدگاه